Herdenken

Met trots heb ik altijd vertelt over mijn overgrootouders. Een bijzonder stel mensen. Ik kreeg ook altijd de kans om te vertellen omdat mij tot op de dag van vandaag gevraagd word waar mijn "roots" liggen. Zelfs mijn kinderen wordt die vraag nog gesteld. Nog nooit heeft iemand het geraden. Ik ben aangemerkt als Italiaans, Turks, Marokkaans, Indonesisch en de kaakchirurg van Kiki merkte op dat ze haar bijzondere jukbeenderen te danken heeft aan haar Aziatische roots. Waar wij tot op de dag van vandaag nog om kunnen lachen. Ik heb het altijd leuk gevonden dat ik moeiteloos in elke cultuur zou kunnen passen. Alleen de Surinamers, daar zijn er een paar van geweest die mijn genen herkenden als die van hen. 

Die ene zwarte man laat zijn supersterke genen 4 generaties later nog steeds spreken.

Ik heb altijd de mooie romantische kant van het verhaal vertelt. Het verhaal van de grote knappe donkere marinier waar mijn overgrootmoeder stapel verlieft op werd. Om als witte vrouw in de jaren 30 te trouwen met een zwarte man, daar moest je lef voor hebben. Ze kregen drie kinderen.

En toen kwam de oorlog.

Ik weet niet veel. Mijn oma, hun dochter, wilde er niet veel over kwijt. En dat vertelt eigenlijk het daadwerkelijke verhaal dat al generaties lang in onze familie speelt. 

Mijn overgrootvader sneuvelt in 1943 op zee als er een bombardement op zijn schip wordt uitgevoerd. 

Er gaan verhalen dat zijn vrouw tijdens de oorlog heeft geheuld met de Duitsers en na de oorlog is kaalgeschoren. Mijn moeder vertelde mij dat dat was omdat ze haar kinderen moest beschermen. Maar mijn moeder was erg goed in het mooier maken van de werkelijkheid dus of dat waar is blijft voor mij in het midden. De kinderen zaten ondergedoken op Texel. Je kan je voorstellen dat 40/45 geen gemakkelijke tijd moet zijn geweest voor zwarte kinderen. Ik heb mijn oma vaak gevraagd naar die tijd maar het enige wat ze daarover kwijt wilde was dat ze een lief gezin had getroffen en een erg leuke tijd heeft gehad. Mijn oma heeft alleen maar positieve gedachten bij de oorlog. zegt ze...

Inmiddels heb ik geleerd dat er in mijn familie geen ruimte is voor de nare verhalen en gebeurtenissen. Mijn oma heeft herhaaldelijk gesteld dat het geen zin heeft om terug te kijken op al wat negatief is, we leven in het nu. Daar valt iets voor te zeggen maar feit is ook dat wanneer je alles begraaft, je geen ruimte krijgt om het te verwerken en te plaatsen en dan gaat het doorgaans behoorlijk rotten.

Ik heb tot ongeveer mijn 7e jaar mijn overgrootmoeder gekend. Ik herinner mij een warme, vrolijke en excentrieke vrouw.

Mijn moeder is opgegroeid bij haar. Mijn oma had haar redenen om haar kinderen niet zelf op te voeden. Ze kwam alleen te staan en moest werken. Mijn moeder vertelde over de animeermeisjes in de zaak van haar moeder. Over haar zusje die in een internaat opgroeide. Over de bezoekjes van haar moeder en dat ze dan altijd bang voor haar was omdat ze zo streng was. Haar oma was daarentegen een engel. Die kon pas feesten. Verhalen over feesten met bekende mensen die tot haar vriendengroep behoorden. Mijn moeder mocht alles, werd gruwelijk verwend, hoefde nooit iets en was zo vrij als een vogeltje. Ze adoreerde haar oma.

Ik heb ook een keer de andere kant van het verhaal gehoord. van mijn oudoom. Broer van mijn oma. Mijn moeder was verwend, lui en laks en werd min of meer aan haar lot overgelaten. Ze werd niet gestimuleerd om te leren of te werken. Als haar moeder en oom dan langskwamen, die beiden keiharde werkers waren,  kreeg ze op haar donder omdat zij zagen dat ze een intelligent meisje was dat haar leven vergooide. 

Ik kan me zo voorstellen dat mijn oma haar redenen had om de zorg voor haar dochters uit handen te geven. Ik geloof echter niet dat mijn oma een onbezorgde jeugd heeft gehad zoals ze zelf stelt. Als er ook maar een beetje waar is van de verhalen zoals ze mij ten oren zijn gekomen, dan heeft ze een behoorlijk getraumatiseerde moeder terug gekregen na de oorlog. Dat heeft zonder twijfel gevolgen voor een opgroeiend kind. Maar die gevolgen zijn genegeerd. Tot op de dag van vandaag. Er mag vooral niet worden gesproken over negatieve gevoelens. Je dealt er maar mee.

En dat heeft weer gevolgen gehad voor mijn moeder. Die ten eerste bij haar getraumatiseerd oma ging wonen en vervolgens een moeder, en vader (die is ook ergens verdwenen) moest missen. En ook mijn moeder had er een handje van om alles weg te poetsen en mooier te maken dan het was. Ik kan je vertellen dat ze niet ongeschonden uit haar jeugd is gekomen. En daar had ik vervolgens weer last van. 

Onze familie is nooit echt een familie geweest. Er was geen steunend familienetwerk. Patronen zijn in stand gehouden en ieder zat op zijn eigen eiland. Ik heb altijd een verbondenheid gemist. Ik heb respect voor al mijn familieleden en hun eigen verhaal. Goed of fout, ze hebben stuk voor stuk hun eigen redenen gehad. Ik had mijn redenen om de patronen te doorbreken en heb daarvoor mijn familie moeten verlaten. Nou ja, ik wist dat de consequentie was dat zij mij gingen verlaten... 

Ik realiseerde mij opeens dat dit alles een oorsprong vind in die ene foto. Die romantische foto van die twee dappere mooie mensen. Maar de voornaamste oorsprong ligt in die oorlog. Die gruwelijke oorlog. Die generaties lang zijn sporen achterlaat. Tot op de dag van vandaag.