Niet te stuiten!

Och mensen, ik ben zo enthousiast! En het wordt elke week erger. Het is zelfs zo gesteld dat ik bijna bang wordt dat er een  moment gaat komen dat ik ga denken; 'Oké toch maar niet'. 

We hebben inmiddels de "omhullingen-dag" gehad. In de kistenfabriek heb ik het hele proces mogen aanschouwen van hoe een doodskist wordt geproduceerd. Duurzaam welteverstaan want de uitvaartwereld gaat zeker mee met de tijd. Een familiebedrijf, waar ouders de oprichters zijn en zoon met zijn vriendin volop en met enthousiasme innoveren en helemaal in deze tijd staan. Daarna zijn we terug naar de kerk gegaan, onze leslocatie, en daar waren inmiddels verschillende ondernemers gearriveerd die hun  Omhullingen kwamen tonen. En dat was een prachtige belevenis. 

Ik ben helemaal weg van de bloemenband. Ken je dat moment dat je allemaal nog even langs of om de kist loopt en je eigenlijk niet weet wat je moet doen? Sommige mensen maken een kleine buiging, anderen fluisteren iets. Ik leg, met vele anderen, meestal even mijn hand op de kist. We hebben bijna allemaal de behoefte om "iets" te kunnen doen op zo'n moment. Een handeling om iemand een laatste groet te geven. De bloemenband is hierbij een mooi instrument. Deze gaat om de kist of mand heen en iedereen kan daar een zelf meegebrachte bloem in doen. Je kan vragen of mensen een bloem van een bepaalde kleur of ras meebrengen, je kan ze zelf laten kiezen, of je zorgt in plaats van een bloemstuk zelf voor losse bloemen. Wat jij maar wil. Aan het begin of eind van de ceremonie kan iedereen de bloem in de band steken. Een fijne handeling met een prachtig resultaat. Want hoe mooi is het als jouw dierbare met zoveel persoonlijke liefde in de vorm van bloemen wordt omringt. Jantine heeft hem bedacht in de coronatijd en ze vertelt haar persoonlijke verhaal hierbij. Ik heb hier thuis al doorgegeven dat ik hem wil en zal hem als ik eenmaal ondernemer ben, zelf gaan aanschaffen.

En dan Radboud. Die man heeft mij zo geïnspireerd. Hij was ooit hulpverlener en begeleide daklozen en verslaafden. Voor zijn hobby werkte hij met hout. Zijn verhaal is prachtig en je moet hem maar even googelen als je meer over hem wil weten. Maar in het kort; Hij is kistjes gaan maken voor kindjes. Ontroerend mooie coconnetjes. En zacht. Hij schuurt ze zo zacht dat je het alleen maar aan wil raken. Alsof je degene in de kist nog even aanraakt. En die gedachte zit er ook achter. Hij maakt ook grote kisten, net zo zacht. Met de vlinders kunnen een kist gesloten worden. Deze in plaats van de gebruikelijke schroeven. Kinderen zouden de vlinders kunnen schilderen en er zelf op kunnen draaien. Als je wil kan je de vlinders na afloop mee naar huis nemen en op een kaarshouder schroeven zodat je een mooie herinnering mee neemt. Daarnaast is hij zelf uitvaartondernemer geworden voor dak en thuislozen en andere mensen aan de onderkant van de samenleving. Hij verzorgt uitvaarten voor mensen die het niet kunnen betalen en anders een gemeentelijke crematie zouden krijgen. Dat krijgen ze nu in principe ook nog, maar hij maakt er iets bijzonders van zodat ze toch met waardigheid kunnen gaan. Hij stelt dat elke uitvaartbegeleider minstens 1x per jaar zo'n uitvaart zou moeten doen. Gratis en voor niks. En dat heb ik in mijn oren geknoopt.

Het laatste huys. Twee ouders die hun kindje zijn verloren. Zij vertellen hun persoonlijke verhaal waarin moeder vertelt dat haar buik het eerst huisje was waarin haar dochter woonde en vader na het overlijden haar kistje zelf heeft getimmerd om haar het laatste huisje te geven. Het proces van zelf een kist/omhulling maken samen met dierbaren, het "iets kunnen doen" wordt als zeer bijzonder en helend ervaren. Zij bieden hun ervaringen en diensten aan om samen met mensen een kist te bouwen. Zo vertellen zij over een overleden tiener waarbij broer en zus, ouders en vrienden allemaal hebben meegewerkt aan het bouwen van een kist. Vooral het samen doen maakt het afscheid zo bijzonder en waardevol.

En dan hebben we nog de robuuste kisten met een bedje van hooi of wol. Deze jonge vent heeft van zijn passie zijn werk gemaakt en maakt bij elke kist een vogelhuisje van het zelfde hout als dat van jouw gekozen kist zodat je een tastbaar stukje mee kan nemen naar huis. En hoe mooi is het beeld dat er na een verdrietig afscheid zo'n huisje in je tuin hangt waar een vogelgezinnetje zich kan nestelen. Een bevestiging van het leven dat door gaat.

De Wilgenmanden zijn gemaakt door een echtpaar dat al lange tijd hun ambacht uitvoerden door kleine manden te vlechten. Zij kregen ooit een vraag om een uitvaart-mand te maken. Vandaag telen zij hun eigen wilgen en gaan er prat op dat alles uit Nederland moet komen. De wilgen, de wol, die bij plaatselijke boeren vandaan komt en alle materialen die gebruikt worden. Een prachtige visie en bewonderenswaardige ambacht. Ik ga persoonlijk erg goed op deze manden.

Wist je dat je ook in een lijkwade begraven of gecremeerd kan worden? Het hangt wel een beetje af van de desbetreffende begraafplaats of crematorium maar wettelijk gezien mag dat. Op een draagbaar wordt je in een mooie doek, kleed of dergelijke gehuld. Zo kan je ook opgebaard worden. Bij de foto's van de wilgenmanden, zie je ook verschillende draagbaren.

Het zelf doen begint zich steeds meer in mijn hoofd te nestelen. Ik heb al verschillende keren zelf ervaren hoe het er aan toe gaat bij de grotere ondernemingen en nu ik steeds meer bij leer merk ik dat er zoveel meer mogelijk is. En niet alleen in praktische zaken maar ook in de begeleiding. Dat ene bezoekje van de uitvaartbegeleider dat we gewend zijn is eigenlijk heel beperkt. Dit heeft te maken met de tijd die de onderneming er voor uittrekt om zoveel mogelijk uitvaarten in een maand te verzorgen. En tijd kost geld. Dit is een keuze die je maakt. Ik zou graag de keuze maken om meer tijd te investeren in de familie en hun afscheid.

Een voorbeeld: Vaak moet je bij zo'n eerste (en vaak laatste) bezoek al meteen veel keuzes maken. Kist, bloemen, kaart etc.  Dat hoeft helemaal niet want je hebt een hele week om deze zaken te organiseren. Als ik bij je zou komen ga ik eerst eens even luisteren. Wie was jouw dierbare? Wat is er gebeurd? Waar liggen je dierbare herinneringen? Zijn er kinderen die we een speciale rol kunnen geven? Vindt je het goed dat ik even met de kinderen ga zitten zodat ik al hun vragen kan beantwoorden zodat het allemaal niet zo spannend voor ze is. Daarna ga ik met iedereen doornemen wat er mogelijk is. Aan mij de taak om aan te voelen wat passend zou kunnen zijn voor de familie en daarop de keuzes aanbieden die gemaakt moeten worden. Die kunnen meteen gemaakt worden maar ik kan ook morgen terugkomen zodat jullie er samen even over kunnen nadenken. 

En zo voort. 

In die ene week tussen overlijden en afscheid leef je in een andere dimensie. Maar wel een dimensie waarin alles in je geheugen gegrift raakt. Ga maar eens bij jezelf na, ik wed dat je nog precies weet hoe het contact met de uitvaartbegeleider is geweest en waar je een fijn gevoel bij kreeg. Ook de minder leuke ervaringen blijven je voor altijd bij. Ik vind dat deze week gevuld moet worden met warme gevoelens en ik hoop daar een bijdrage aan te kunnen leveren. Het afscheid begint immers als je dierbare is overleden en niet alleen op de afscheidsceremonie.

Deze opleiding geeft mij veel. Onze juf en gastdocenten barsten van de passie en dat is besmettelijk. We kregen een lezing van Manu Keirse, klinisch psycholoog, doctor in de geneeskunde en dé specialist in België en Nederland als het over rouw en de laatste levensfase gaat. Man man, ik hing aan zijn lippen. Net als velen vind ik het vaak moeilijk om te bedenken wat goed is om te zeggen of doen om iemand te troosten die in diepe rouw en verdriet is. En hoe doe je dat met kinderen? Met veel voorbeelden uit de praktijk geeft hij inzichten die ik niet meer zal vergeten. En als ik dat wel mocht doen, dan heb ik voor de zekerheid zijn boeken gekocht waar zoveel praktische tips in staan dat ik er in de toekomst nog vaak naar terug zal grijpen.

Gisteren werden we voorbereid op onze stage. Volgende week is het zover.

Voor mij het meest spannende deel van de opleiding. Woensdag en Donderdag loop ik van 7:00 tot 16:00 uur mee in het mortuarium van het Meanderziekenhuis in Amersfoort. Naast de overlijdens in het ziekenhuis ontvangen zij ook politiemeldingen. Je kan je denk ik wel een beetje voorstellen wat er zoal door de politie wordt binnengebracht. Ik krijg de ruimte om mijn grenzen aan te geven maar ik heb nog geen flauw idee waar mijn grenzen liggen. Dat vind ik erg spannend!

Gisteren dus, hebben twee gastdocenten ons van alles verteld over de laatste verzorging. Vroeger, en heden ten dagen ook nog wel, werd dit "afleggen" genoemd. Dit woord komt voort uit "Het afleggen van de ziel". Ik vind de laatste verzorging persoonlijk wat vriendelijker klinken. Ik wist niet helemaal wat er nou precies gebeurde bij deze verzorging en ik denk velen met mij. We hebben  hier allemaal een bepaald idee bij. Ik wist wel dat het mogelijk was om je dierbare zelf te wassen en aan te kleden maar wat gebeurd er nou als je even de kamer uit wordt gestuurd? Ik heb daar dus zelf allemaal beelden bij bedacht. Wat gebeurd er voor schokkends dat ik beter niet kan zien? Nou, dat weet ik nu en dat valt allemaal reuze mee. 

Van een van de docenten kregen we een goodiebag met spulletjes die je gebruikt om de overledene te verzorgen. Hilarisch, vond ik zelf. Ik had overigens van vele spulletjes nog nooit gehoord. De ander, werkzaam in het forensisch instituut vertelde over Thanatopraxie. Wist je dat je je dierbare ook deze lichte balseming kan geven? Er hoeft dan niet gekoeld te worden bij opbaren en de overledene voelt dan niet zo koud aan. En dit kan gewoon bij iedereen die het wil. En zo zijn er zoveel dingen die we allemaal niet weten en die ons in de meeste gevallen ook niet verteld worden.

Het mooiste is om de laatste verzorging samen met de naasten te doen en deze vooraf te vertellen wat er allemaal nodig en mogelijk is en de keuze te geven waar ze wel en niet bij willen zijn. Zo haal je de boel uit de taboesfeer en heb je in plaats daarvan weer een stukje "warm gevoel" achter gelaten.

Ik ga volgende week vele laatste verzorgings momenten mee maken en ervaren of dit stukje van de zorg ook bij mij past.

Jullie merken wel dat ik erg vol ben van alles wat ik leer, en ik krijg er zoveel energie van. Had ik al vertelt dat ik een super beoordeling kreeg van mijn juf?  Ze vind mij op alle vlakken geschikt en ziet mij het werk al helemaal doen. Een mooier compliment en bevestiging kon ik niet krijgen! Mocht je vragen hebben naar aanleiding van dit verhaal, stel ze gerust. <3