Ambulant begeleider

In mijn werk als Ambulant begeleider maak ik veel mee. Gen dag is hetzelfde.

Ik maak deel uit van het leven van een client. Soms in een kleine rol, soms heel aanwezig. Bij sommige cliënten kom ik al vanaf het begin van mijn functie. Ik heb kinderen geboren zien worden, mensen zien sterven, bruiloften meegemaakt en scheidingen. 

Eind 2020 ben ik 12,5 jaar in functie. Een functie waarvoor we gestreden hebben en met een aantal andere collega's ben ik vorig jaar "Persoonlijk" ambulant begeleider geworden. Eigenlijk waren we dit al want we deden al jaren het werk dat bij deze functie hoort, maar we waren toe aan een beetje erkenning. We worden tegenwoordig ook wel social-workers genoemd wat ik ook wel een mooie term vind. Ik voel me heel erg thuis in dit werk.

Ik heb ongeveer 10 clienten waar ik elke week kom. Voor de een heb ik meer tijd dan voor de ander, dat ligt aan de indicatie die ze hebben gekregen van de gemeente. Die indicaties, daar wind ik me over op. Dat zal vast nog wel eens aan bod komen in mijn "werk-verhalen".

Vaak krijgen wij de vraag wat ons werk nou eigenlijk inhoud. Ik ga het proberen uit te leggen.

Officieel begeleid ik mensen met een lvb. (licht verstandelijke beperking) Mensen krijgen dan al snel een beeld van mensen met down syndroom of de Josti band. Maar nee, dat zijn ze niet. Aan die van mij kan je niks zien. In eerste instantie dan.

Onze clienten wonen hun hele leven al zelfstandig en hebben zich soms met hangen en wurgen door hun leven heen geworsteld. Ze hebben kinderen gekregen, werken, en rijden auto. Ze scoren een laag IQ bij een test en krijgen de stempel zwakbegaafd of verstandelijk beperkt maar een lage score kan ook andere oorzaken hebben. Trauma, ADHD, ADD, Autisme en/of een psychiatrisch beeld. Wij komen in actie als er door familie of instanties word opgemerkt dat er hulp nodig is omdat er problemen zijn ontstaan die niet meer zelf opgelost kunnen worden.

Als wij kennis maken met een client en/of gezin beginnen we met inventariseren en observeren. Er kan best een tijd overheen gaan voordat je helemaal doorhebt wat er speelt en waar de oorzaak ligt. Veelal is dat inderdaad een lvb maar het komt ook voor dat een moeilijk leven met ptss en/of andere problemen ter grondslag liggen aan de problemen. Meestal is het een combinatie van die twee. Wetenschappelijk is bewezen dat veel lvb-ers ook psychische problematiek ontwikkelen. Als je daar eenmaal zicht op hebt gekregen kan je gerichter gaan werken. Aan de andere kant doet het er helemaal niet toe waar de oorzaak ligt en is het onze taak om de cliënten te ondersteunen bij de problemen waar ze vandaag tegen aan lopen. 

Ik maak dan een plan met doelen waaraan we gaan werken. Dit is nodig omdat we ons moeten verantwoorden naar de gemeente die betaald voor de zorg die wij leveren. Maar we doen dit ook voor ons zelf en voor de client. De ene client zal het een worst wezen wat je allemaal bedenkt om aan te werken maar de ander vind het heel fijn om een leidraad te hebben om naar toe te werken. Ik zelf heb een broertje dood aan die plannen. Elke drie maanden moet er een evaluatie komen en het plan moet elk half jaar worden geëvalueerd. Bovendien moet je het elk jaar vernieuwen en de voortgang duidelijk krijgen omdat je graag een verlenging van de indicatie bij de gemeente wil krijgen. Daarnaast moeten we onze uren registreren in twee systemen en je reiskosten vastleggen. En natuurlijk na elk bezoek een rapportage schrijven. En dat voor 10 clienten. Je begrijpt dat dit veel administratie met zich mee brengt en dus tijd kost die ik liever aan mijn client besteed. Maar het hoort er bij....

Ik heb cliënten met een duidelijke lvb. Ik heb ook clienten zonder LVB maar met een andere achtergrond. Met mijn lvb clienten werk ik met de dagelijkse dingen die op hun pad komen en waarvan ze niet weten hoe ze er mee om moeten gaan. Bijv. moeilijke brieven, medische problemen waarvan ze niet begrijpen hoe het nu precies zit, of gesprekken met instanties. Ik voel me vaak een tolk. De instanties hebben hun eigen taal. Mijn client knikt dan enthousiast van ja maar begrijpt er de ballen van. Aan mij de taak om dit te herkennen en te vertalen wat er gezegd word. We bespreken ook ethische dilemma's over het krijgen van kinderen of als ze er al zijn, het opvoeden zelf. Wij hebben de taak om toe te zien of het wel goed gaat met die kinderen. Hoe ga je om met conflicten, hoe leg je contacten en hoe onderhoud je die?  Als ze werken is dat ook een gespreksonderwerp, collega's, bazen, opdrachten etc. Hoe deal je daar mee? Als ze niet werken, hoe zou je dan je dag in kunnen vullen? Iemand met een verstandelijke beperking kan wel leren maar tot op een bepaalde hoogte. Toch bereiken we met geduld, (daar gaan soms jaren overheen) en veel herhaling toch echt wel resultaten. Maar het gebeurd ook dat je moet je accepteren dat iemand zijn plafond heeft bereikt en je niet meer kan verwachten dat ze verder groeien. Problemen blijven bestaan omdat iemand gewoon niet in staat is om gedrag, denken en handelen te veranderen. Vervolgens zijn wij daar om samen met de client te onderzoeken hoe ze met die problemen zouden kunnen omgaan.

Onze cliënten vinden het vaak moeilijk om te accepteren dat ze een verstandelijke beperking hebben. 'Ik kan toch alles zelf, ik ben geen mongool!'  Als ik met ze op stap ga vinden ze het lastig om mij voor te stellen als hun begeleider. Ik heb dan ook al verschillende namen gekregen. Ik ben consulent, een vriendin, maatschappelijk werker, "mijn nicht". Ik kan er vrolijk om lachen als er weer zo'n benaming voor me word verzonnen.

Onze cliënten worden vaak overschat omdat ze hebben geleerd te overleven en daarbij skills hebben ontwikkeld die je op het verkeerde been kunnen zetten. Ze hebben een vlotte babbel en weten precies wat een ander wil horen. Ze kunnen als de beste technieken toepassen waarbij je denkt dat ze het allemaal snappen om er later achter te komen dat ze het helemaal niet begrepen hebben. Na bijna 12 jaar als begeleider te hebben gewerkt doorzie ik nu vrij snel waar die trucs worden toegepast en prik ik er vlug doorheen. Dat vinden ze irritant maar stiekem ook wel fijn want ze hoeven zich bij mij niet beter voor te doen dan ze zijn. Bij mij mag je zijn wie je bent en al je onzekerheden op tafel gooien want daar ben ik voor ingehuurd.

Ik heb 4 clienten zonder lvb. Dat is anders werken. Zij begrijpen namelijk dondersgoed hoe het werkt in het leven maar lopen vast door andere problemen. Met hun bespreek ik ook alle bovenstaande onderwerpen maar op een ander niveau. Ik kan praten zonder vertalen en echt aan verandering werken. De groei gaat sneller. Ik plant een zaadje en zij denken daar over na om tot een eigen conclusie te komen. Dit is voor een lvb-er vaak teveel gevraagd. Daarbij herhaal ik elke week dezelfde boodschap en uiteindelijk hoop je dat ergens het kwartje valt.

Soms besef je zelf niet wat voor rol je speelt in het leven van een client. Wat voor mij heel normaal lijkt kan voor een client juist heel waardevol zijn. Gewoon het feit dat je er bent, naar ze luistert, en echt hoort wat ze je vertellen. Gehoord en gezien worden. Dat blijkt vaak het aller-belangrijkste. Voor jou en mij en vooral voor onze cliënten want die hebben vaak een verleden zonder begrip en niet serieus te zijn genomen. 

Wij zijn er niet om hun leven te bepalen of over te nemen. Het initiatief ligt bij de client. We geven wel regelmatig een zetje. Het is de bedoeling dat ze groeien en dat kan alleen door het ze zelf te laten doen en ervaren. Als het mis gaat bekijken we samen hoe het volgende keer anders kan. 

Ik ga proberen om mijn werk-verhalen te delen. Dat is een lastige klus omdat we met privacy te maken hebben. Je schrijft toch over het leven van een ander. Dat vind ik lastig maar ik ben daar een weg in aan het zoeken want de verhalen zijn vaak te mooi om niet verteld te worden.